De risico’s van asbest

Veel bedrijven hebben er wel eens mee te maken; het fenomeen asbest. Zoals de meeste mensen inmiddels ook wel weten gelden er strenge regels omtrent asbest en het gebruik hiervan. Op deze pagina gaan we in op de oorsprong van asbest, het gebruik van asbest en de effecten van asbest op de gezondheid.

 

Asbest is een verzamelnaam voor diverse soorten natuurlijke mineralen, die zijn opgebouwd uit microscopisch kleine vezels. Er bestaan verschillende soorten asbestmineralen, namelijk de spiraalvormige / serpentijnachtige (witte asbest) en de rechte / amfiboolachtige (blauw, bruin, geel, grijs, groen). Alleen aan de kleur van ruw asbest kan men zien tot welk soort de asbest behoort. Wanneer asbest bewerkt is kan alleen een laboratorium uitsluitsel geven.

 

Gebruik van asbest

 

Het gebruik van asbest gaat ver terug in onze geschiedenis; in de oudheid werd asbest al gebruikt voor bijvoorbeeld lampenpitten voor eeuwig brandende lonten. Asbest heeft namelijk zeer goede brandwerende eigenschappen. De Romeinse schrijver Plinius spreekt van een onbrandbare stof die gebruikt werd als lijkwaden voor koningen. Hierdoor werd de as van het vuur niet gemengd met de as van de edele. Arabische troepen zouden asbest in de strijdkledij verwerkt hebben zodat ze bij een bestorming brandbommen konden gebruiken en toch zelf aanvallen. Karel de Grote had een tafelkleed van asbest dat hij tot verbijstering van zijn gasten in het vuur wierp na de maaltijd. In de Eerste Wereldoorlog zijn de vezels toegepast als filtermateriaal in gasmaskers.

 

Een hele tijd later; na de Tweede Wereldoorlog tot in de jaren tachtig, werd asbest veel gebruikt in gebouwen, woningen en installaties. Dit kwam door de positieve eigenschappen ervan. Asbest is namelijk sterk, slijtvast, isolerend, brandwerend en tevens erg goedkoop.

 

Asbestvezels komen in de buitenlucht voor in concentraties van 20 tot 40 vezels per m³. De voornaamste bronnen van asbestvervuiling in de buitenlucht zijn asbestcementproducten en incidenten zoals brand en sloop in gebouwen die asbest bevatten. In de jaren tachtig lagen de concentraties veel hoger, van 100 tot 1000 vezels per m³ met uitschieters tot tienduizenden vezels per m³ in de buurt van asbestbronnen. Het verkeer vormde toen de voornaamste vervuiler.

 

De effecten van asbest op de gezondheid

 

Zoals in het voorwoord beschreven, gelden er strenge regels omtrent asbest en het gebruik ervan. Dit is niet voor niks. Blootstelling aan asbest kan namelijk voor serieuze schade zorgen wanneer het in niet-gebonden vorm verkeert. Als losse asbestvezels worden ingeademd lopen zij vast in de kleine luchtwegen en longblaasjes. Daar worden de kleine vezels opgenomen door macrofagen (opruimcellen). Vezels die hiervoor te groot zijn, kunnen gaan migreren (wandelen) in de weefsels. Ook kunnen zij zich via de lymfebanen verspreiden en zo terechtkomen op plaatsen ver verwijderd van de kleine luchtwegen. Opgehoeste losse vezels en macrofagen kunnen worden ingeslikt en verlaten het lichaam via het darmstelsel.

 

Als gevolg van blootstelling aan asbest, kunnen verschillende asbestziekten ontstaan:

 

• asbestose
• asbestpleuritis
• fibrose
• longkanker
• mesothelioom (zowel aan longvlies, buikvlies als hartzakje)
• pleuraverdikking

 

De meeste ziekten openbaren zich pas tientallen jaren nadat de blootstelling aan asbest heeft plaatsgevonden en zijn niet of nauwelijks te genezen. In Nederland sterven volgens de Gezondheidsraad jaarlijks naar schatting zo’n 1600 mensen aan asbestziekten; meer dan 4 personen per dag.

 

Wat te doen bij het tegenkomen van asbest

 

Kom je ergens asbest of asbestverdacht materiaal tegen? Stop dan direct je werkzaamheden, zorg ervoor dat anderen ook niet blootgesteld kunnen worden (bijvoorbeeld door afzettingen en markeringen) en maak een melding bij je leidinggevende. Er moet op toe worden gezien dat asbest op een veilige en juiste manier wordt verwijderd, bijvoorbeeld door inschakeling van een gecertificeerd bedrijf.